Das Cabinet des Dr. Caligari (1920) van Robert Wiene geldt met zijn buitengewoon expressionistische decors als een mijlpaal in de Duitse filmgeschiedenis. Hierin vertelt de hoofdrolspeler Franzis het verhaal van een lugubere, rondreizende kermisexploitant – dr. Caligari – die met behulp van de slaapwandelaar Cesare angst en schrik verbreidt in het kleine Noord-Duitse stadje Holstenwall. Overdag presenteert Caligari Cesare als attractie op de jaarmarkt, maar ’s nachts pleegt de slaapwandelaar in opdracht van zijn meester moorden. Uiteindelijk ontmaskert Franzis de directeur van een zenuwinrichting als dr. Caligari. Aan het einde komt echter de dubbele bodem van de film aan het licht: in werkelijkheid is Franzis zelf een patiënt in de inrichting en blijkt hij het hele verhaal te hebben gefantaseerd.
De film kan worden beschouwd als een afspiegeling van een politiek en maatschappelijk verscheurd Duitsland dat lijdt onder de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog. De instabiliteit van de naoorlogse jaren en de mentale toestand van de samenleving worden tot uitdrukking gebracht door een stadsarchitectuur gekenmerkt door scheve muren, omvallende lijnen en vertekende geometrische vormen – esthetische vormelementen die ook zijn terug te vinden in de beeldende kunst. Daarnaast versterkt de maatschappelijke onzekerheid in de naoorlogse jaren de behoefte aan vermaak, waardoor het jaarmarktmotief in alle kunstrichtingen opduikt. Net zoals echter de Pierrot van Otto Gleichmann of de Junger Clown van Erich Heckel iets tragisch uitstralen, zo is ook de jaarmarkt in Das Cabinet des Dr. Caligari niet alleen een plek van vertier, maar ook de wortel van het onheil dat in de vorm van de reizende exploitant en zijn assistent over de stad komt.
Details over de film:
Das Cabinet des Dr. Caligari, 1920 (72 Minuten)
Regisseren: Robert Wiene
Script: Carl Mayer, Hans Janowitz
Productie: Rudolf Meinert, Erich Pommer
Productie bedrijf: Decla-Film-Gesellschaft Holz & Co., Berlin
Camera: Willy Hameister
Cast:
Dr. Caligari: Werner Krauß
Cesare: Conrad Veidt
Franzis: Friedrich Fehér
Jane: Lil Dagover
Alan: Hans Heinrich von Twardowski
Dr. Olsen: Rudolf Lettinger
Alter Mann: Hans Lanser-Ludolff
Junger Doktor: Henri Peters-Arnolds
Mörder: Ludwig Rex
Hauswirtin: Elsa Wagner
Verbrecher: Rudolf Klein-Rogge