In de futuristische en technisch hoogontwikkelde stad Metropolis leven de mensen in twee streng van elkaar gescheiden maatschappelijke lagen. Terwijl onder de grond de arbeiders onder ellendige omstandigheden de machines draaiende houden, maakt de elite boven de grond plezier en leidt een luxueus leven. De revolutionaire Maria predikt tegen de arbeiders over de komst van een ‘bemiddelaar tussen hersenen en handen’. Om opstanden te voorkomen, geeft de elite de uitvinder Rotwang de opdracht een mens-machine te bouwen die eruitziet als Maria om in haar plaats invloed uit te oefenen op de arbeiders. Rotwang doet echter het tegenovergestelde en laat de kunstmatige Maria de mensen zo ophitsen, dat ze hun eigen stad verwoesten. Pas als ze beseffen dat ze daarmee hun kinderen in gevaar brengen, richten ze hun woede tegen Maria, alias de mens-machine. Met Metropolis (1927), waarin naast de klassenmaatschappij en de mens-machine ook religieus-spirituele thema’s als de toren van Babel aan bod komen, schiep Fritz Lang een in de filmwereld niet eerder vertoonde dystopische stad.
De sociale problematiek was in die tijd een van de grote thema’s die de maatschappij bezighielden. Het is dan ook niet verwonderlijk dat ook in de beeldende kunst colonnes arbeiders of scharen witteboordenwerkers die precies om acht uur ’s ochtends op hun werk moesten verschijnen, een onderwerp vormden. In deze tijd van omwentelingen en verzet komen taferelen zoals die op Arthur Segals Der Redner veelvuldig voor. Het individu verdwijnt daarbij in de massa, die slechts is weergegeven als veelkleurige vlekken met harde zwarte contouren. Karl Hofer brengt deze ontindividualisering van een gelijkgeschakelde massa over op het thema dans. Alle persoonlijke kenmerken of individuele trekken verdwijnen bij Tiller Girls, een bekende dansgroep uit de jaren 1920, naar de achtergrond om plaats te maken voor een bijna mechanische choreografie. Rudolf Belling spitst dit motief toe door het menselijk lichaam alleen nog uit te beelden als samengevoegde vormen die geen enkel teken van persoonlijkheid of identiteit toelaten, geheel in overeenstemming met het idee van de mens-machine, respectievelijk de schepping van een nieuwe mens.
Details over de film:
Metropolis, 1927 (145 Minuten)
Regisseren: Fritz Lang
Script: Fritz Lang, Thea von Harbou
Productie: Erich Pommer
Productie bedrijf: Universum-Film AG (UFA), Berlin
Camera: Karl Freund, Günther Rittau, Walter Ruttmann
Cast:
Maria/Mensch-Maschine: Brigitte Helm
Freder Fredersen: Gustav Fröhlich
Joh Fredersen: Alfred Abel
der Erfinder Rotwang: Rudolf Klein-Rogge
der Schmale: Fritz Rasp
Josaphat: Theodor Loos
Arbeiter Nr. 11811 Georgy: Erwin Biswanger
der Wächter der Herz-Maschine Grot: Heinrich George