Nosferatu (1922) – als ongeautoriseerde bewerking van Bram Stokers Dracula – vertelt de geschiedenis van de vampier graaf Orlok, die zijn vaderland Transsylvanië verlaat om een huis te betrekken in het fictieve Noord-Duitse stadje Wisborg. Met zijn komst daar brengt hij de pest mee. Om Wisborg van de ondergang te redden, offert de ‘onschuldige maagd’ Ellen zich op aan de vampier. Met Nosferatu legden de schilder Albin Grau als artistiek leider en Friedrich Wilhelm Murnau als regisseur een belangrijk fundament voor het genre horrorfilm. Tot op de dag van vandaag bepalen de typische kenmerken van Nosferatu – vooruitstekende hoektanden, spitse vleermuisoren, vingers met klauwen – ons beeld van vampiers, maar daarnaast zorgen ook de uitgerekte opnamen met lange schaduwen van de demonische figuur voor spanningsopbouw in de film.
De pest die Orlok meebrengt, kan als toespeling op de in die tijd pas doorstane Spaanse griep worden gezien, die wereldwijd van 1918 tot 1920 volgens uiteenlopende schattingen 20 tot 100 miljoen mensen het leven kostte. De komst van het kwaad in de idylle van het kleine stadje en de lugubere figuur van Nosferatu zijn uitingen van collectieve angsten in een politiek en maatschappelijk instabiele tijd. Ook op andere artistieke terreinen zijn de motieven dood en verderf geen zeldzaamheid. Zo creëert Käthe Kollwitz bijvoorbeeld Der Tod packt eine Frau en Kindersterben. Onder invloed van de Eerste Wereldoorlog en de gevolgen daarvan maakt Kollwitz in deze periode diverse series, die vooral gaan over de sociale problemen van het proletariaat, de gevolgen van de oorlog en de dood in het algemeen. Otto Dix en Otto Gleichmann geven met Trauerzug en Leichenschmaus blijk van een directe betrokkenheid bij de dood en bij de nabestaanden.
Een filmische bijzonderheid in Nosferatu vormen de vele natuuropnamen, die aan de ene kant de bedreigde idylle uitdrukken en aan de andere kant duidelijk maken dat het lugubere niet iets kunstmatigs is, maar ontstaat uit het alledaagse. De hele film werd tot op de binnenscènes buiten in de natuur of op openbare plekken in verschillende stadjes gedraaid en mist daardoor de typerende expressionistische studiodecors.
Details over de film:
Nosferatu – Eine Symphonie des Grauens, 1922 (94 Minuten)
Regisseren: Friedrich Wilhelm Murnau
Script: Henrik Galeen (nach dem Roman Dracula von Bram Stoker)
Productie: Enrico Dieckmann, Albin Grau
Productie bedrijf: Prana-Film GmbH, Berlin
Camera: Fritz Arno Wagnerm Günther Krampf
Cast:
Graf Orlok/Nosferatu: Max Schreck
Thomas Hutter: Gustav von Wangenheim
Ellen: Greta Schröder
der Makler Knock: Alexander Granach
der Reeder Harding: Georg H. Schnell
der Paracelsianer Prof. Bulwer: John Gottowt
der Stadtarzt Dr. Sievers: Gustav Botz
Kapitän der Empusa: Max Nemetz
Hardings Schwester Ruth: Ruth Landshoff
Maat der Empusa: Wolfgang Heinz
Matrose der Empusa: Albert Venohr